Càng về khuya, mình càng hay nghĩ lan man về cách thức mà những giáo huấn từ cách đây hàng ngàn năm, đi qua bao nhiêu dâu bể, mà giờ vẫn còn nguyên vẹn để mình đọc được. Đôi khi chúng ta thường lầm tưởng "Kho Tàng Pháp Bảo" phải là một thực thể đồ sộ, giống như một kho tàng khổng lồ chất đầy các tạng kinh điển cổ xưa hay những kho lưu trữ điện tử của thời đại mới. Thế nhưng, tôi lại cảm nhận nó mang hình ảnh của một chiếc mỏ neo hơn cả. Một thực thể giúp tâm thức không bị cuốn phăng đi trước những trào lưu biến đổi hay những lối lý giải "thỏa hiệp" của xã hội hôm nay.
Tôi tự đặt câu hỏi rằng, nếu thiếu đi kho tàng di sản đó —không có Tam Tạng Pāḷi, rồi mấy bản Chú giải, Phụ chú giải mà các bậc tiền bối đã dày công giữ gìn— thì chắc đạo Phật bây giờ chắc đã biến thành một thứ triết lý tâm linh pha tạp nào đó rồi. Chúng ta thường có xu hướng muốn điều chỉnh mọi thứ sao cho "dễ chấp nhận" hơn, phù hợp với lối sống nhanh bây giờ, nhưng chính cái sự "đơn giản hóa" đó đôi khi lại làm mất đi cái chất thật của Chánh Pháp. Giáo pháp chân chính không tiêu vong trong một sớm một chiều. Thay vào đó, nó sẽ nhạt nhòa và suy yếu dần theo thời gian, cho đến khi mình chẳng còn nhận ra mục tiêu ban đầu là gì nữa.
Nhiều khi lật giở từng trang kinh điển, tôi cảm thấy e ngại trước sức nặng của trách nhiệm "bảo tồn". Vấn đề không nằm ở việc bảo quản sách vở khỏi hư hại hay bụi bặm, mà chính là duy trì các tiêu chuẩn đạo đức ấy sống động trong nội tâm. Có thể coi Pháp Bảo như một hệ quy chiếu chuẩn mực. Mỗi khi gặp phải một ý kiến mới hoặc cách hành trì "lạ lẫm", hành giả luôn có chuẩn mực để đối chiếu. Thiếu đi bộ quy tắc này, ta rất dễ bị cảm tính chi phối hoặc bị chi phối bởi những trải nghiệm mang tính nhất thời. Nếu tu theo cảm hứng tùy tiện thì sớm hay muộn cũng sẽ bị lạc lối, đó là bài học mà tôi đã từng phải trả giá không ít lần.
Thật đặc biệt khi biết rằng kho tàng Pháp Bảo này không chỉ dành riêng cho chư Tăng. Là một người cư sĩ, đôi lúc tôi cũng cảm nhận được trách nhiệm của mình đối với giáo pháp. Không phải là đi giảng dạy gì cho ai, mà là tinh tấn học hỏi đúng đắn, hiểu sâu sắc để bảo vệ tính nguyên bản của giáo lý. Dường như khi không được đem ra sử dụng, Pháp Bảo chỉ là một mớ giấy mực im lìm, là những di sản nằm im trong các bộ kinh điển. Chỉ khi ta đem Pháp bảo ra để quán chiếu từng cử chỉ, lời nói hoặc vào những lúc tâm thức bất ổn, thì lúc đó Pháp Bảo mới thực sự xoay vần.
Chiêm nghiệm về quá trình các bậc tiền bối kiên trì đọc tụng, chép kinh bằng tay, rồi đối soát từng câu chữ để lưu truyền cho hậu thế, tôi thấy bản thân còn quá lười nhác. Ta có quyền truy cập mọi thứ chỉ bằng một cú chạm trên điện thoại thông minh, nhưng chính sự tiện lợi đó đôi khi lại khiến ta trở nên thiếu sâu sắc. Bảo tồn Chánh Pháp nghe thì cao siêu, nhưng chắc nó bắt đầu từ việc mình chịu khó ngồi xuống, nghiền ngẫm một đoạn kinh văn thật kỹ, rồi tự vấn về nếp sống của bản thân. Chẳng cần những điều phô diễn, chỉ cần sự thành thật với bản thân là điều cốt yếu.
Không gian bên ngoài thật tĩnh lặng, có lẽ đã đến lúc tôi nên kết thúc những suy tư này. Giáo pháp chân thực vẫn luôn hiện hữu, bất biến với thời gian, chỉ vì chúng ta cứ mải đuổi theo những thứ phù phiếm mà quên mất cội rễ ngay dưới chân mình. read more Có lẽ chính sự im ắng tuyệt đối này lại là lúc Pháp bảo dễ dàng lan tỏa vào nội tâm nhất.